Finansman İhtiyacının Belirlenmesi Aşaması
Firmaların büyüme, gelişme yada varlıklarını sürdürebilmeleri için
finansal yatırım yapmaları gerekmektedir. Bu yatırımlar ve faaliyetler
gerçekleştirilirken birçok değişken göz önüne alınmalıdır. Firmanın finansal
yapısı finansal ihtiyacını belirlemede yol gösterecek en önemli parametredir.
Firmanın finansal yapısını analiz etmenin bir çok yolu vardır. Bunlara aşağıda
kısaca değinilmiştir.
Firmanın Finansal Yapısının Analizi
- Yabancı Kaynak/Toplam Aktif: Kaldıraç oranı olarak da ifade edilen bu
rasyo, varlıkların ne kadarının yabancı kaynaklarla karşılandığını ortaya
koymaktadır. Söz konusu bu oranın yüksek olması, firmanın spekülatif tarzda
finanse edildiğini, kredi verenler açısından firmanın emniyet marjının dar
olduğu, firmanın yüksek faiz yükü altına girdiğini, dolayısıyla faiz ve anapara
geri ödeme yükümlülüğü esnasında firmanın sıkıntıya düşebileceğini ortaya
koymaktadır. Bu oranda dengenin çok iyi sağlanması çok büyük önem arz
etmektedir. Bu oranın çok yüksek olması firmanın sabit yükümlülüklerini
karşılayamaması anlamına gelirken; bu oranın çok düşük olması da firmanın vergi
tasarrufundan yararlanma fırsatını kaçırdığını ortaya koymaktadır.
- Öz Sermaye / Toplam Aktif: Bu oran da firmanın varlıklarının ne
kadarının öz kaynaklarla karşılandığını göstermektedir. Bu oranda da dengenin
çok iyi sağlanması çok büyük önem arz etmektedir. Bu oranın çok yüksek olması
firmanın vergi tasarrufundan yararlanma fırsatını kaçırdığını; buna karşılık bu
oranın çok düşük olmasının da firmanın sabit yükümlülüklerini karşılayamaması
anlamına gelmektedir.
- Yabancı Kaynak / Öz Sermaye: Bu rasyo, firmanın borçlanma yoluyla
sağladığı yabancı kaynak ile firmanın sahip veya sahiplerinin katmış olduğu
sermaye arasındaki ilişkiyi ortaya koymaktadır.
- Kısa Süreli Yabancı Kaynak / Toplam Aktif: Bu rasyo ise; bir
firmanın varlıklarının ne kadarını kısa süreli yabancı kaynakla finanse
ettiklerini göstermektedir. Gelişmiş ülkelerde bu rasyonun, toplam varlık
değerlerinin 1/3’ ünü aşmaması gerektiğini öne sürmektedirler.
- Kısa Süreli Yabancı Kaynak / Toplam Yabancı Kaynak: Bu rasyo, toplam
yabancı kaynaklar içerisinde, kısa süreli yabancı kaynakların ağırlığını ortaya
koymaktadır. Ülkemizde uzun süreli yabancı kaynak temin etmedeki güçlükler ve
toplam aktifler içerisinde dönen varlıkların büyük ağırlığa sahip olması gibi
faktörlere dayalı olarak Kısa Süreli Yabancı Kaynaklar / Toplam Yabancı
Kaynaklar rasyosunun % 75-% 80 düzeyinde oluşmasına neden olmuştur. Bu rasyo
bazı sektörlerde %90’ lara kadar ulaşmaktadır.
- Uzun Vadeli Yabancı Kaynak / Toplam Aktifler: Bu oran ise, toplam
varlık değerlerinin ne kadarının uzun süreli yabancı kaynaklarla finanse
edildiğini ortaya koymaktadır.
- Uzun Süreli Yabancı Kaynaklar / Sürekli Sermaye: Sürekli sermaye,
uzun vadeli yabancı kaynaklarla öz kaynakların toplamından oluşmaktadır. Uzun
Süreli Yabancı Kaynaklar / Sürekli Sermaye Rasyosunun, sınai işletmelerinde
1/3’ ün altında; hizmet işletmelerinde ise ½’ nin altında olması
beklenmektedir.
- K.V. Banka Kredisi / K.V. Yabancı Kaynak: Bu rasyo ise, K.V.
Banka Kredilerinin K.V. Yabancı Kaynaklar içerisindeki ağırlığını
göstermektedir.
- Banka Kredileri / Toplam Yabancı Kaynaklar: Bu oran, Toplam
Yabancı kaynakların ne kadarının bankalardan veya bankadan kredi almak
suretiyle karşılandığını ortaya koymaktadır.
- Banka Kredisi / Toplam Aktifler: Bu rasyo ise, toplam aktifler içerisinde
Banka Kredilerinin ağırlığını ortaya koymaktadır.
- Banka Kredisi / Öz Sermaye: Bu oran da, banka kredilerinin öz sermaye
karşısındaki nispetini ortaya koymaktadır.
- MDV / Öz Sermaye: Bu rasyo, maddi duran varlıkların ne kadarının öz
sermaye ile finanse edildiğini ortaya koymaktadır.Bu oranın 1’ den küçük olması
MDV’ nin tamamnının öz sermaye ile finanse edildiğini ortaya koymaktadır. Bu
bağlamda sınai işletmelerinde MDV’ nin tamamının öz sermaye ile finanse
edilmesi beklenmektedir. Ancak yoğun teknoloji gerektiren yatırımlarda bu
rasyonun 1’ den büyük olması makul karşılanmakta ve MDV finansmanında öz
sermaye yanında yabancı kaynak kullanıldığını ortaya koymaktadır.
Firmanın
İktisadi Varlıklarını Kullanımı
ile İlgili Analizler
- Alacak Devir Hızı: Bu rasyo, bir firmanın alacaklarını tahsil edebilme
yeterliliğini ortaya koymaktadır. ADH, bir hesap dönemindeki kredili satışlar
tutarının, yıl sonundaki ticari alacaklar toplamına oranlanmasıyla hesaplanmaktadır.
Ancak bankalar bu rasyoyu, ticari alacakları net satışlara oranlayarak
hesaplanmaktadır. Bu rasyo ne kadar yüksek ise, firma o düzeyde alacaklarını
etkin bir biçimde tahsil ediyor demektir.
- Alacakların Ortalama Tahsil Süresi: Bir firmanın, alacaklarını ne kadar
sürede tahsil ettiğini ortaya koyan bir rasyodur. Bu oran, Yıldaki gün
sayısının, Alacak Devir Hızına oranlanmasıyla hesaplanmaktadır. AOTS, bir
firmada ne kadar düşük olursa, firma alacak yönetiminde o kadar etkili ve
başarılı olarak değerlendirilir.
- Stok Devir Hızı: Bir firmanın stoklarını ne kadar etkili kullandığını
ortaya koyan önemli bir rasyodur. SDH, satışların maliyetinin, ortalama stok
tutarına oranlanmasıyla hesaplanmaktadır. Bu rasyo ne kadar yüksek çıkarsa,
işletmenin stoklarını o düzeyde etkili kullandığı ortaya çıkmaktadır.
- Stokların Ortalama Tüketim Süresi: Bu oran da, bir firmadaki stokların
ne kadar sürede tüketildiğini ortaya koymaktadır. SOTS ise, yıldaki gün
sayısının Stok Devir Hızına oranlanmasıyla hesaplanmaktadır. SOTS, bir firmada
ne kadar düşük olursa, firmanın stok yönetiminde o düzeyde başarılı olduğunu
söyleyebiliriz.
- Etkinlik Oranı: Bu rasyo, bir stoğun firmaya girdiği andan paraya
çevrildiği ana kadar geçen süreyi ölçmektedir. Dolayısıyla Etkinlik Oranı, Alacakların
Ortalama Tahsil Süresi ile Stokların Ortalama Tüketim Süreleri toplamından
oluşmaktadır. Etkinlik oranı bir firmada ne kadar düşük ise, firma alacak ve
stok yönetiminde o düzeyde başarılı olarak değerlendirilmektedir.
- Net Çalışma Sermayesi Devir Hızı: Net Çalışma Sermayesi, Dönen
Varlıklardan Kısa Vadeli Yabancı Kaynakların çıkarılması suretiyle
hesaplanmaktadır. NÇS DH, Net Satışların NÇS’ ye oranlanmasıyla
hesaplanmaktadır. Bu rasyo ise, firmanın NÇS’ ni ne kadar etkili kullandığını
ortaya koymaktadır.
- Dönen Varlık Devir Hızı: Bir işletmenin dönen varlıklarını na kasdar
etkili kullandığını ölçen bir rasyodur. Dönen Varlık DH, Net Satışların Dönen
Varlıklara oranlanmasıyla hesaplanmaktadır.
- MDV Devir Hızı: Bir firmanın duran varlıklarını ne kadar etkili
kullandığını ölçen bir oran olup, Net Satış tutarının MDV tutarına
oranlanmasıyla hesaplanmaktadır.
- Aktif Devir Hızı: Bir işletmenin varlıklarını ne kadar etkin kullandığını
ortaya koyan bir rasyodur. Aktif Devir Hızı, Net Satışların Toplam Aktiflere
oranlanmasıyla hesaplanmaktadır.
- Ticari Borç Devir Hızı: Bir işletmenin Ticari Borçlarını ödeyebilme
gücünü ortaya koymaktadır. Satılan Malın Maliyetinin Ortalama Ticari Borçlara
oranlanmasıyla hesaplanmaktadır.